İhracat çeşitlerini 10 madde de sıralayalım

1- Özellik Arz Etmeyen İhracat

İhracatçılar, özellik arz etmeyen ihracatta, ihracatçı birliklerine onaylattıkları gümrük beyannamesi ile beraber, ihracatın yapılacağı gümrük idaresine başvuruda bulunur

2- Kayda Bağlı İhracat

Kayda Bağlı İhracat listesi (Ek 1, DTM) kapsamında yer edinen malların ihracatında ihracatçılar, gümrük beyannamesi ile birlikte kayıt için ilgili ihracatçı birliklerine müracaat ederler. Birlikler onayladıkları gümrük beyannamelerine kayıt meşruhatı düşerek, gümrük idarelerine tevdi edilmek üzere ihracatçıya gönderilir. İhracatçılar, birliklerce kayıt meşruhatı düşülerek onaylanmış gümrük beyannamesi ile beraber 90 iş günü içerisinde ihracatın yapılacağı gümrük idaresine başvuruda bulunur.

3- Kredili İhracat

Kredili ihracat talepleri ile ilgili müracaatlar mal eşeysel, ödeme planı ve ödeme süresini içeren satış sözleşmesinin aslı ve Türkçe tercümesi ile beraber ihracatçı birliklerine yapılır.

Madde ve ülke politikası açısından Müsteşarlıkça getirilebilecek düzenlemeler kapsamındaki mallar ile alakalı kredili ihracat talepleri Müsteşarlığın görüşü alındıktan sonra, bunun haricinde kalan mallara ilişkin istekleri ise satış sözleşmesinde gösterilen esaslar içerisinde direkt ihracatçı birliklerince neticelandırılır.

Kredili ihracat zamanı tüketim mallarında iki yıl, yatırım mallarında beş senedir. Ancak, bu sürelerin dışına çıkan kredili ihracat istekleri Müsteşarlık tarafından neticelendirilir.

Kredili ihracat isteklerinin uygun görülmesi halinde ihracatçı birliklerince gümrük beyannamesi üzerine kredili ihracat meşruhatı düşülerek Kabul edilir.

4- Konsinye İhracat

Konsinye ihracat istekleri ilgili ihracatçılarla beraber yapılır.

Madde ve/veya ülke politikası açısından Müsteşarlıkça getirilebilecek düzenlemeler kapsamındaki mallarla ilgili konsinye ihraç talepleri Müsteşarlığın fikirlerini alındıktan sonra, bu olayın haricinde geriye kalan mallarla ilgili talepler ise doğrudan ihracatçı birliklerince neticelandırılır.

Konsinye ihracata izin verilmesi halinde ihracatçı birliklerince gümrük beyannamesi üzerine konsinye ihracat meşruhatı düşülerek kabul edilir.

Konsinye ihracat meşruhatı düşülerek onaylanan gümrük beyannamelerinin 90 (doksan) gün içinde gümrük idarelerine tevdii istenmektedir.

İhracatçılar, konsinye olarak gönderilen malların kati satışının yapılmasını müteakip 30 (otuz) gün içinde durumu, kendileri tarafınca düzenlenmiş kesin satış faturası yada örneği ve lüzumlu öteki belgeler ile beraber izni veren ihracatçı birliklerine ve aracı bankaya iletirler.

Konsinye olarak gönderilen malların fiili ihraç tarihinden itibaren bir yıl içinde kati satışının yapılması şarttır. Bu süre, bitiminden önce başvurulmak kaydıyla haklı ve zorunlu nedenlerle izni veren merci tarafınca toplam bir yıla kadar artırılabilir.

Süresi içinde satışı yapılan malların Kambiyo Mevzuatı’na bakılırsa bedellerinin, satılamaması halinde ise malların Gümrük Mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi şarttır.

5- İthal Edilmiş Malların İhracı

İthalat Rejimi çerçevesinde ithal yapılmış ve vergileri ödenmiş bulunan yabancı menşeli yeni veya kullanılmaya başlanmış malların ihracı özellik istenmeyen ihracat kapsamında yapılır. Ancak, ihracatın desteklenmesine yönelik mevzuat, yatırım mevzuatı ile Gümrük Mevzuatı’nın mahrecine iade hükümleri gizlidir.

6- Özgür Bölgelere Yapılacak İhracat

Serbest bölgelere gerçekleşecek ihracat, İhracat Mevzuatı hükümlerine tabi tutulur.

7- Bağlı Muamele Yöntemiyle Yapılacak İhracat

Bağlı işlem veya takas talepleri, yabancı şirket yada firmalar ile yapılan bağlı işlem yada takas anlaşması ve Bağlı muamele yada Takas müracaat Formundan altı nüsha eklenmek suretiyle bir müracaat metni ile beraber üye olunan yada bulunulan bölgedeki ihracatçı birliklerine yapılır.

Bağlı işlem yada takas anlaşmasının; ithal ve ihraç edilecek malların cinsi, standardı, kalitesi, teslim şekli, teslim yeri, birim ithal ve ihraç ücretleri, kıymet tutarları ve anlaşmanın geçerlilik süresini içermesi şarttır.

Bağlı işlem yada takas mevzusu karşılıklı ödemelerin mal yada kısmen nakit ve ölçülebilir olması kaydıyla hizmet ile ödenmesi mümkün bulunmaktadır. Bağlı işlem yada takas izinlerinin zamanı, 6 ayı geçmemek kaydıyla firmanın yaptığı anlaşmada yer edinen süre kadardır. Bu süre, bitiminden önce başvurmak kaydıyla izni veren merci tarafından iki yıla kadar artırılabilir.

8- Ticari Kiralama Yöntemiyle Yapılacak İhracat

Ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracat talepleri, kiracı şirket yada kuruluşla meydana getirilen sözleşme (Türkçe tercümesi ile beraber) ve ekteki “Ticari Kiralama yöntemi ile Yapılacak İhracata İlişkin müracaat Formu” ile üye olan yada bulunulan bölgedeki ihracatçı birliğine yapılır.

Ticari kiralama sözleşmesinin; eşyanın cinsel, miktarı, birim fiyatı, toplam değeri, kira süresi, kira bedeli, bu bedelin ödeme şekli ve vakitı gibi detayları içermesi gerekmektedir. İhracatçı Birlikleri, başvuruları bu Tebliğ hükümlerine nazaran değerlendirerek uygun görülenlerin ticari kiralama kanalıyla ihracına onay verir.

Ticari kiralama kanalı ile yapılacak ihracatta süre, ihracatçı birliği tarafınca kira sözleşmesine uygun olarak verilen süredir. Bu süre, fiili ihraç tarihinden itibaren toplam üç yılı aşamaz. Ancak, üç senelik sürenin bitiminden önce ilgili ihracatçı birliğine başvurmak kaydı ile, belgelenecek haklı ve mecburi nedenlere istinaden Dış tecim Müsteşarlığı’nca (İhracat Genel Müdürlüğü) ek süre verilebilir.

İhracatçı birliğince verilen izinler, ilgili çıkış gümrüğüne, kambiyo müdürlüğüne ve talep sahibi firmaya bildirilir. İhracatçı birliğince verilen iznin bitiş tarihinden önce başvurmak kaydı ile, ticari kiralamaya konu eşyanın kesin satışına ilişkin talepler, Dış ticaret Müsteşarlığı’nın (İhracat Genel Müdürlüğü) görüşü alınmak suretiyle, satış sözleşmesine istinaden ihracatçı birliğince sonuçlandırılır. Sonuçlandırılan kesin satış talepleri, ilgili çıkış gümrüğüne, kambiyo müdürlüğüne ve talep sahibi firmaya bildirilir.

Kira bedelinin döviz olarak yurda getirilmesi ve ticari kiralamaya mevzu eşyanın satılması durumunda satış bedelinin yurda getirilmesi kambiyo mevzuatı hükümlerine tabî tutulur.

Kira bedelinin döviz olarak yurda getirilmesi esas alınır. Ancak, belgelenecek haklı ve mecburi nedenlere istinaden kira bedelinin aynî olarak yurda getirilmesine ilişkin istekler, özgür dolaşıma giriş rejimi hükümleri uygulanmak suretiyle Dış ticaret Müsteşarlığı’nca (İhracat Genel Müdürlüğü) neticelandırılır.

9- Transit Ticaret

Transit ticaret istekleri, “Transit tecim Formu” düzenlenmek suretiyle bankalara yapılır.

Transit ticarete mevzu olan mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracat ile ilgili vergi, fotoğraf, harç ve fon tahsil edilmez.

Gümrük idarelerince verilebilecek izne istinaden malların Türk gümrük hattını aşarak işçilik görmek üzere fiktif depo yada antrepolara alınması “fiili ithal” hükmünde değildir.

Uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış mallar ile Müsteşarlığın madde politikası itibariyle transit ticaretinin yapılmasını uygun görmediği mallar transit ticarete mevzu olamaz.

İthalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle transit tecim yapılamaz.

10- Bedelsiz İhracat

Bedeli yürürlükteki Kambiyo Mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi lüzumlu olmaksızın yurt dışına kati olarak mal çıkışıdır.

A) Gerçek veya tüzel kişiler tarafından götürülen veya gönderilen hediyeler, miktarı ticari teamüllere uygun numuneler ile reklam ve tanıtım eşyaları,

B) Daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmiş malların bedelsiz gönderilmesinin ticari örf ve adetlere uygun parçaları, fireleri ile garantili olarak ihraç edilen malların güvence süresi içinde yenilenmesi ihtiyaç duyulan parçaları,

C) Yabancı misyon mensuplarının, Türkiye’de çalışan yabancıların, yurt dışına hane nakli suretiyle gidecek Türk yurttaşlarının, daimi veya geçici görevle yurt dışına giden kamu görevlilerinin, bu durumlarının ilgili mercilerce belgelenmesi şartıyla beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek eşya ve taşıtlar,

D) Yurt dışında yerleşik tüzel kişiler, yabancı turistler ve yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşlarının beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek eşya ve taşıtlar.

(A) ve (B) bendlerinde yer edinen mallardan değeri l0.000 ABD dolarını aşmayanların bedelsiz ihraç talepleri, Bedelsiz İhracat Formu doldurulmak suretiyle direkt gümrüklere yapılır.

Değeri 10.000 ABD dolarından fazla olanların bedelsiz ihraç talepleri, Bedelsiz İhracat Formundan (Ek 5, DTM) 3 nüsha doldurulmak suretiyle ilgili ihracatçı birliğine yapılır. İhracatçı birliği kıymeti 25.000 ABD Dolarına kadar olan bedelsiz ihraç taleplerini kendileri sonuçlandırır. 25.000 ABD Dolarının üzerindeki talepleri görüşleriyle birlikte Dış tecim Müsteşarlığı’na intikal ettirirler.

(C) ve (D) bendleri çerçevesinde yapılacak bedelsiz ihracata, doğrudan gümrüklerce müsaade edilir.

Bedelsiz ihraç izinlerinin geçerlilik süresi 1 yıldır.

Kanun, Kararname ve uluslararası anlaşmalarla ihracı yasaklanmış malların bedelsiz olarak ihracına izin verilmez. İhracı kendi mevzuatı uyarınca belli bir merciin ön iznine bağlı malların bedelsiz olarak ihracı, ilgili merciin ön iznine istinaden mümkündür.

Bedelsiz ihracat yoluyla yurt dışına gönderilen mal ve eşyalar, ihracatta uygulanan desteklerden yararlandırılmaz.

Bedelsiz ihracat, Türk Standartlarının Uygulanması ile alakalı Tüzük hükümlerine tabi değildir.

(A), (C) ve (D) bendleri kapsamında yapılacak bedelsiz ihracatta ihracatçı birliğine üye olma şartı aranmaz.